Cytaty o zagrożeniu demokracji w Polsce w latach 2015 – 2023
Od 2015 roku, kiedy rządy w Polsce objęła totalna władza PiS, największe autorytety w kraju i na świecie krytykowały ograniczanie demokracji i budowanie dyktatury nad Wisłą. Zbieraliśmy te cytaty. Były przydatne w dyskusji z osobami twierdzącymi, że „demokracja w Polsce ma się dobrze”. Cały czas warto o tym pamiętać, bo o demokrację trzeba dalej pielęgnowąć, aby nie wróciły czarne czasy budowania zamordyzmu.
Na temat stanu demokracji w Polsce pod rządami władzy PiS i Zjednoczonej Prawicy wypowiedziały się m.in.: Trybunał Konstytucyjny, Sąd Najwyższy, Naczelny Sąd Administracyjny, Krajowa Rada Sądownictwa, Naczelna Rada Adwokacka, Krajowa Rada Radców Prawnych, Komisja Wenecka, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Fundacja im. Stefana Batorego, Rzecznik Praw Obywatelskich, wydziały prawa największych polskich uczelni, prof. Zimmermann — promotor pracy doktorskiej Andrzeja Dudy, Biuro Prawne Sejmu RP, amerykańscy senatorowie, prezydent USA Barack Obama, prezydent Francji Emmanuel Macron, kanclerz Niemiec Angela Merkel, wiceszef Komisji Europejskiej Frans Timmermans, premier Słowenii Miro Cerar. Wszystkie te ciała i osoby były zgodne, że demokracja w Polsce była zagrożona i że jej stan się pogarszał z każdym rokiem “dobrej” zmiany. Oto cytaty:
Wrzesień 2015
“Paraliż Trybunału Konstytucyjnego zagraża demokracji, prawom podstawowym oraz rządom prawa w Polsce”.
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie Polski
grudzień 2015
„W wyniku podjętych działań władz państwowych powstało zagrożenie dla niezależności organów władzy sądowniczej, w szczególności Trybunału Konstytucyjnego, jednego z gwarantów porządku konstytucyjnego. Apelujemy o niezwłoczne podjęcie działań, które nie dopuszczą do trwałego zachwiania równowagi pomiędzy władzą sądowniczą a władzami ustawodawczą i wykonawczą”.
Uchwała Rady Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego
Listopad 2016
Polski rząd został wezwany przez Komitet Praw Człowieka ONZ do natychmiastowej publikacji wszystkich wyroków TK i zapewnienia ich wdrożenia. Wezwano także do wyłaniania kolejnych sędziów w sposób transparentny i bezstronny. To reakcja na przedstawiony przez rząd w październiku raport o stanie przestrzegania Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych. Członkowie komitetu stwierdzili, że są zaniepokojeni także m.in. kwestią dostępu do legalnej aborcji, przestrzeganiem wolności słowa w kontekście sytuacji mediów publicznych oraz polityką migracyjną.
Październik 2016
ZALECENIA KOMISJI WENECKIEJ
1. Respektowanie i pełne włączenie do systemu prawa wyroków Trybunału Konstytucyjnego z 3 i 9 grudnia 2015 roku. Umożliwienie orzekania trzem sędziom Trybunału, nominowanym zgodnie z prawem w październiku 2015 roku przez poprzedni rząd.
2. Opublikowanie i pełne włączenie orzeczenia TK z 9 marca 2016 roku, dotyczącego samego Trybunału Konstytucyjnego, łącznie z powiązanymi wyrokami i zadbanie o to, aby publikacja wyroków w przyszłości następowała automatycznie i niezależnie od żadnych decyzji władzy wykonawczej lub ustawodawczej;
3. Upewnienie się, że jakakolwiek reforma ustawy o Trybunale Konstytucyjnym respektuje wyroki TK dotyczące Trybunału, włączając te z 3 i 9 grudnia 2015 roku oraz wyrok z 9 marca 2016 roku, a także w pełni bierze pod uwagę opinię Komisji Weneckiej. Tak samo upewnienie się, że efektywność Trybunału Konstytucyjnego jako gwaranta konstytucji nie jest podważana przez nowe przepisy – czy to z osobna, czy przez efekt połączenia regulacji;
4. Upewnienie się, że Trybunał Konstytucyjny może badać konstytucyjność nowej ustawy o TK przyjętej 22 lipca 2016 roku, zanim wejdzie ona w życie. Tak samo jak upewnienie się, że osąd Trybunału w tej kwestii zostanie opublikowany i w pełni zastosowany.
Wrzesień 2016
Paraliż [Trybunału Konstytucyjnego] zagraża demokracji, prawom podstawowym i praworządności w Polsce.
Parlament Europejski ubolewa także nad faktem, że polski rząd odmówił opublikowania wszystkich wyroków Trybunału Konstytucyjnego, w tym wyroków z dni 9 marca i 11 sierpnia 2016 r.
Rezolucja Parlamentu Europejskiego nr 2014-2019, z 14 września 2016 r.
——————
Lipiec 2016
“ustawa dotycząca funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego, przegłosowana przez Sejm w ubiegły piątek [22 lipca – przyp.], nie rozwiewa kilku istotnych obaw, wyrażonych przez Komisję Wenecką i Komisję Europejską, oraz budzi nowe”.
rzecznik Komisji Europejskiej Margaritis Schinas
——————–
lipiec 2016
“Polski parlament przegłosował nową ustawę o Trybunale Konstytucyjnym. Wprawdzie nowa ustawa realizuje niektóre zalecenia opinii Komisji Weneckiej co do ustaw uchwalonych w ubiegłym roku, które zostały uznane za niezgodne z konstytucją, to jednak utrudnia ona osiągnięcie kompromisu w sprawie dopuszczenia do orzekania sześciu wybranych sędziów. Podczas szczytu NATO prezydent Obama podzielił się z prezydentem Dudą swoim zaniepokojeniem co do praworządności i zaapelował do wszystkich stron, aby wspólnie podjęły działania dla dobra instytucji demokratycznych w Polsce. Stany Zjednoczone zachęcają polskie władze, aby rozwiązały kwestie sporne tak, by polskie instytucje demokratyczne oraz system mechanizmów kontrolnych państwa były poszanowane i by mogły sprawnie funkcjonować”.
Oświadczenie Departamentu Stanu Stanów Zjednoczonych
————-
lipiec 2016
„Ameryka niepokoi się o to, co się dzieje wokół polskiego Trybunału Konstytucyjnego. Szanujemy niezależność Polski i widzimy, że parlament podejmuje kroki, żeby rozwiązać problem, ale z pewnością jest jeszcze sporo do zrobienia. […] O tym, że jesteśmy demokracjami, przesądzają nie tylko słowa zapisane w konstytucjach, ale też instytucje i standardy, czyli rządy prawa, niezależne sądy i wolne media. To są wartości, na których zbudowaliśmy nasz sojusz”.
Barack Obama, prezydent Stanów Zjednoczonych
————–
lipiec 2016
„Ustawa [autorstwa PiS] o Trybunale Konstytucyjnym jest kolejnym krokiem władzy ustawodawczej prowadzącym do paraliżu funkcjonowania Trybunału. Zawiera szereg przepisów, które w sposób oczywisty są sprzeczne z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, w tym naruszają konstytucyjną zasadę trójpodziału władzy i prowadzą do dalszego ograniczania niezależności władzy sądowniczej. […] W naszej ocenie przyjęta przez Sejm w dniu 7 lipca 2016 roku ustawa o Trybunale Konstytucyjnym ponownie podważa wskazane przez Komisję Wenecką wszystkie trzy podstawowe zasady Rady Europy: demokracji, praw człowieka i rządów prawa”.
Podpisy:
Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia”, Stowarzyszenie Sędziów „Themis”, Stowarzyszenie Sędziów Rodzinnych, Stowarzyszenie Sędziów Rodzinnych w Polsce „Pro Familia”
——————
maj 2016
„Polska i Węgry, dwa kraje, które nie byłyby wolne, gdyby nie USA i zwycięstwo w zimnej wojnie, uznały ostatnio, że demokracja to za duży problem i że wolą autorytarnych liderów w stylu Putina”.
Bill Clinton, były prezydent Stanów Zjednoczonych
—————
kwiecień 2016
„Wyroki Trybunału Konstytucyjnego obowiązują, nawet jeśli nie zostały urzędowo opublikowane, decyduje samo ogłoszenie wyroku. Nawet formalnie nieuchylony — ze względu na brak opublikowania wyroku — przepis ustawy może nie być stosowany, jeżeli zgodnie z orzeczeniem TK został pozbawiony domniemania konstytucyjności”.
Tadeusz Ereciński, prezes Sądu Najwyższego
————
kwiecień 2016
„Sędziowie Trybunału Konstytucyjnego stali nieugięcie na straży konstytucji, niezależności Trybunału i swojej niezawisłości. Zasługuje to na najwyższy szacunek i uznanie. Takie oceny prezentuje powszechnie środowisko sędziów w Polsce. […] Nie doświadczył tego (niepublikowania wyroku — przyp.) prawdopodobnie żaden sąd konstytucyjny w Europie”.
Dariusz Zawistowski, przewodniczący Krajowej Rady Sądownictwa
—————–
kwiecień 2016
„Polska odnotowała największy spadek w stronę „półstabilnej” demokracji w ciągu ostatniego roku. Największy spadek zanotowaliśmy w kwestii wolności mediów, wolności sądów, w tym sądu konstytucyjnego oraz rządu na poziomie narodowym. Prawo i Sprawiedliwość przejęło kontrolę nad państwowymi instytucjami oraz osłabiło mechanizmy równowagi politycznej, blokując Trybunał Konstytucyjny”.
Raport Freedom House
————–
kwiecień 2016
„Większość parlamentarna podejmuje w skrajnie szybkim tempie reformy w kluczowych obszarach bez znaczącej dyskusji politycznej z partiami opozycyjnymi. Szczególnie zmiany dotyczące Trybunału Konstytucyjnego wzbudziły obawy co do poszanowania państwa prawa”.
Thorbjorn Jagland, Sekretarz generalny Rady Europy
————————
marzec 2016
„Prezydent Andrzej Duda jako absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego i mój wychowanek nie powinien łamać konstytucji. Jest mi z tego powodu przykro”.
Prof. Jan Zimmermann, promotor pracy doktorskiej Andrzeja Dudy
—————
marzec 2016
„Opinia Komisji Weneckiej nie pozostawia żadnych wątpliwości: jeśli rząd nie zakończy tego kryzysu konstytucyjnego, rządy prawa, demokracja i prawa człowieka w Polsce będą zagrożone. Czas, żeby polski rząd zareagował. Absolutną koniecznością jest, by zaczął respektować i stosować się do wyroków Trybunału Konstytucyjnego i raportu Komisji Weneckiej. Musi też wycofać się ze swoich oszczerczych wypowiedzi pod adresem sędziów Trybunału. Wreszcie, polski rząd powinien pilnie dokonać fundamentalnej zmiany swojego stanowiska i działać zgodnie z podstawowymi europejskimi wartościami, które zostały zapisane w traktatach Unii Europejskiej”.
Guy Verhofstadt, Szef Porozumienia Liberałów i Demokratów w Parlamencie Europejskim
—————–
luty 2016
„Chcemy wyrazić nasze zaniepokojenie działaniami polskiego rządu, które zagrażają niezależności mediów i Trybunału Konstytucyjnego oraz psują wizerunek Polski jako wzorca przemian demokratycznych. Wzywamy Pani [Beaty Szydło — przyp.] rząd, żeby potwierdził wierność zasadom OBWE i UE, w tym zobowiązał się szanować demokrację, prawa człowieka i rządy prawa”.
List Senatorów USA
John McCain, Dick Durbin, Ben Cardin.
————
styczeń 2016
„Polski rząd uznał swoje zwycięstwo wyborcze za mandat pozwalający na podporządkowanie pomyślności państwa woli zwycięskiej partii, zarówno merytorycznie, jak i personalnie. […] Jest to sterowana demokracja a la Putin, niebezpieczna putinizacja polityki europejskiej”.
Martin Schulz, przewodniczący Parlamentu Europejskiego
———–
Lipiec 2017
„Jesteśmy zaniepokojeni ciągłą pracą polskiego rządu nad prawem, wydaje się, ograniczającym władzę sądowniczą i potencjalnie osłabiającym zasadę praworządności”.
Heather Nauert, rzeczniczka Departamentu Stanu USA
– Mam przesłanie miłości i wolności dla naszych braci i sióstr w Polsce, którym zabiera się ich wolność! Jesteśmy z wami!
Bono, wokalista zespołu U2, podczas koncertu w Amsterdamie
Sierpień 2017
“Jawne lekceważenie przez władze Polski orzeczenia Trybunału stanowi pogwałcenie traktatowego prawa Unii Europejskiej. (…) Działanie to podważa zaufanie do polskich władz i stanowi jednoznaczny sygnał, że polski rząd nie zapewnia efektownej realizacji norm prawa europejskiego oraz dopuszcza się działań mogących prowadzić do nieodwracalnej degradacji środowiska naturalnego. (…) Takie działanie rodzi uzasadnione obawy co do wywiązywania się przez Polskę z innych zobowiązań międzynarodowych w przyszłości”.
Uchwała Naczelnej Rady Adwokackiej
sierpień 2017
“Polska nie definiuje dziś przyszłości Europy. Europa jest oparta na wartościach, demokracji i wolnościach obywatelskich, a polski rząd jest dziś z nimi w konflikcie”.
prezydent Francji Emmanuel Macron podczas wizyty w Bułgarii
Sierpień 2017
„Widzimy w Polsce procesy, które zagrażają państwu prawa. Jeśli ktokolwiek w Europie będzie próbował poważnie zagrozić praworządności, Słowenia opowie się za sankcjami”.
premier Republiki Słowenii Miro Cerar
Sierpień 2017
„Mamy szanować ład konstytucyjny, który jest gwarantem naszego bycia razem, a nie nadwerężać go czy omijać. Mamy w prawdziwym i szczerym dialogu szukać rozwiązań, które nie byłyby kierowane przeciw komukolwiek, ale w trwały i zrozumiały sposób reformowały instytucje służące ludzkiemu dobru i sprawiedliwości”.
prymas Polski, abp. Wojciech Polak
Sierpień 2017
“Nie można budować Europy podważając jej podstawowe zasady. Nie można tolerować deptania projektu jaki jest Unia Europejska”.
prezydent Francji Emmanuel Macron o Polsce w wywiadzie dla “Le Point”
————–
“Nie możemy wrócić do sytuacji, kiedy wyrok sądowy zapada gdzieś w gremium partyjnym. Sądy muszą być niezależne od polityków i wolne od ich nacisków. Nie interesuje nas polityka tylko rządy prawa. Nie odpuścimy”.
wiceszef Komisji Europejskiej Frans Timmermans na posiedzeniu komisji wolności obywatelskich Parlamentu Europejskiego poświęconego sytuacji praworządności w Polsce.
Wrzesień 2017
“Przedstawiliśmy nasze obawy dotyczące rządów prawa i zmian w tym zakresie w Polsce. Chcę, żeby to było jasne. Polska ma prawo do przeprowadzania reform dotyczących sądownictwa, ale takie reformy powinny być zgodne z polską konstytucją i najwyższymi standardami prawa międzynarodowego”.
Heather Nauert, rzeczniczka Departamentu Stanu USA.
—————
“Proszę Boga, by [w Polsce] nic złego się nie stało, żeby nie został zachwiany żaden fundament w trójpodziale władzy i służbie na rzecz państwa i człowieka”.
Ks. kard. Kazimierz Nycz.
Listopad 2017
“Obecna sytuacja w Polsce stanowi jednoznaczne ryzyko poważnego naruszenia wartości, o których mowa w art. 2 traktatu o UE” (…) “Zmiany w przepisach dotyczących polskiego sądownictwa mogą strukturalnie zagrozić niezawisłości sądów i osłabić praworządność w Polsce”.
Rezolucja Parlamentu Europejskiego ws. praworządności w Polsce
“To uderzające, że polski rząd tak mocno krytykuje Rosję, a przecież sam realizuje program Putina”.
europosłanka Sophia in ‘t Veld w Strasburgu.
„Wzywamy do usunięcia zapisów dotyczących priorytetowego traktowania tzw. cyklicznych zgromadzeń cieszących się poparciem rządu. Apelujemy do władz o niestosowanie sankcji karnych wobec osób biorących udział w pokojowych zgromadzeniach lub kontrdemonstracjach oraz o wycofanie zarzutów karnych przeciwko pokojowym demonstrantom”.
Uzasadnienie rezolucji Parlamentu Europejskiego ws. Polski
“Prowadzone obecnie przez Sejm RP prace legislacyjne nad projektami ustaw o Sądzie Najwyższym i o Krajowej Radzie Sądownictwa zawierają szereg rozwiązań sprzecznych z treścią polskiej konstytucji oraz standardami ochrony praw człowieka i podstawowych wolności wyznaczonymi przez prawo międzynarodowe. Zawarte w projekcie ustawy o KRS rozwiązania mogą ograniczyć niezależność władzy sądowniczej przez przyjęcie niezgodnego z Konstytucją RP mechanizmu wyboru sędziów KRS przez parlament i skrócenie kadencji obecnie funkcjonującej Rady”.
Uchwała Rady Adwokatur i Stowarzyszeń Prawniczych Europy
Grudzień 2017
“Uważamy, że to coś zupełnie nie do zaakceptowania, żeby niezależna stacja telewizyjna była karana kwotą ponad 350 tysięcy euro, ponieważ relacjonuje protesty, które się odbywały wewnątrz parlamentu”.
Guy Verhofstadt, szef grupy liberalnej w europarlamencie
“Stany Zjednoczone są zaniepokojone decyzją nałożenia kary na TVN za rzekome nieobiektywne relacjonowanie w grudniu zeszłego roku demonstracji pod Sejmem. Ta decyzja wydaje się podkopywać wolność mediów w Polsce, naszym bliskim sojuszniku i bratniej demokracji”.
Oświadczenie Departamentu Stanu Stanów Zjednoczonych Ameryki
Luty 2018
“Mamy świadomość, że działamy w warunkach regresu demokratycznych i wolnościowych standardów praw człowieka i odejścia od konstytucyjnych zasad państwa prawa”. (…)
„Notowaliśmy [w latach 2015-17] zamykanie dyskursu publicznego, ograniczanie wolności zgromadzeń, ograniczanie warunków działania dla organizacji społeczeństwa obywatelskiego. Wskazywaliśmy, że podważanie pozycji i niezależności władzy sądowniczej stwarza bezpośrednie zagrożenie dla poziomu ochrony praw i wolności człowieka. Przeciwstawialiśmy się zamachowi na demokrację konstytucyjną i demontażowi państwa prawa”. (…)
„Bez zmiany konstytucji w ciągu dwóch lat doprowadzono do zmiany ustrojowej, zmniejszono znaczenie gwarancji konstytucyjnych i sądowych dla praw człowieka. Inspirowanej politycznie wymianie kadr – w mediach, prokuraturze, służbie cywilnej, sądownictwie, aparacie wyborczym – towarzyszy obniżanie się praktycznego standardu ochrony praw i wolności jednostki. Pojawiła się cenzura w mediach i wydawnictwach, instytucjonalne ograniczenia wolności słowa i ekspresji artystycznej, tłumienie szans na wypowiedzi w dyskursie publicznym. Pojawiło się groźne, bo wybiórcze działanie prokuratury i policji różnicujące intensywność i formy działania w zależności od tego, przeciw komu się zwraca”
Komitet Helsiński
“Nie zważając na protesty w kraju i za granicą, prawicowo-populistyczny rząd nie ustaje w dalszym ciągu w staraniach, żeby osłabić demokrację oraz ubezwłasnowolnić i zastraszyć społeczeństwo obywatelskie.”
Tłumaczki i tłumacze:
Martin Pollack, Bocksdorf
Olaf Kühl, Berlin
Lisa Palmes, Berlin
Marlis Lami, Wiedeń i Kraków
Dorota Stroińska, Berlin
Gabriele Leupold, Berlin
Benjamin Voelkel, Putlitz
Hans Gregor Njemz, Kilonia
Thomas Weiler, Markkleeberg
Martin Sander, Warszawa
Peter Seraphim, Kraków
Andreas Volk, Warszawa
Peter Oliver Loew, Darmstadt
Bernhard Hartmann, Duisburg
Marta Kijowska, Monachium
Renate Schmidgall, Darmstadt
Joanna Manc, Frankfurt nad Menem
Lothar Quinkenstein, Berlin
Promotorki i promotorzy literatury polskiej (20 podpisów)
“Gdy przed dwoma laty PiS przejął samodzielne rządy, podważył niezależność władzy sądowniczej – Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego i Krajowej rady Sądowniczej. W sposób bezprawny usunięte zostały instytucje, które mogły zablokować dalsze bezprawne zawłaszczanie państwa”.
Forum Obywatelskiego Rozwoju, „Raport w sprawie zmian personalnych w organach państwa przeprowadzanych metodą na ustawę „kadrową””.
Marzec 2018
“Biuro Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka w Brukseli wyraziło zaniepokojenie w związku ze zmniejszającą się przestrzenią dla społeczeństwa obywatelskiego w Polsce, spadającą niezależnością sądownictwa, a także z rosnącą ekstremistyczną retoryką. (…) Kilka niezależnych instytucji zostało osłabionych, podporządkowanych, lub grożono im obcięciem funduszy, czy też oczerniono publicznie przez liderów lub media. Komisja Europejska zwróciła na to uwagę, dlatego ostrzegła, że patrząc całościowo na te zmiany, stanowią one spore ryzyko naruszenia rządów prawa w Polsce”.
Biuro Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka
“Ostatnie zmiany w polskim prawodawstwie odnośnie do wymiaru sprawiedliwości są tak wielkie, że [irlandzki] Wysoki Trybunał zmuszony jest uznać, że w Polsce naruszono praworządność i złamano zasady demokracji. (…) W Polsce doszło do celowej, przekalkulowanej i prowokacyjnej zmiany prawa, która doprowadziła do demontażu niezależności sądownictwa, kluczowego składnika państwa prawa. Zgodność polskiego prawa z konstytucją nie może być zagwarantowana w efektywny sposób, ponieważ niezależność sądownictwa i legitymacja Trybunału Konstytucyjnego została w poważny sposób podważona”.
Aileen Donnelly, sędzia Wysokiego Trybunału w Dublinie (uzasadnienie braku zgody na ekstradycję Artura C. do Polski)
Odpowiedź sędziów na propagandową Białą Księgę rządu PiS wysłaną do Unii Europejskiej.
Pełny dokument pdf Iustitia-Biala-Ksiega-odp
Link: Czytaj tu
Stanowisko Sądu Najwyższego wobec Białej Księgi rządu PiS:
Dokument pdf 2018.03.15_Biała_Księga-Stanowisko_PPSN
Kwiecień 2018
“W Europie pojawiły się tzw. demokracje nieliberalne, Polska, Węgry i niektórzy [rządzący] w Rumunii. Pójdziemy naprzód z tymi, którzy tego chcą. Inni zostaną na marginesie”.
Prezydent Francji Emmanuel Macron w wywiadzie dla telewizji TF1
“Władza rozwala mój kraj. Partia zawłaszcza państwo. To niszczenie mojego szczęścia na finiszu życia. Tego wszystkiego, w co wierzyłam i na co pracowałam. […] [Jarosław Kaczyński] To psuj. Wielki narodowy psuj. Mówimy, że jest inteligentny, czyta książki. No może i czyta, ale inteligentny człowiek nie niszczy dobra i piękna. Nie hołduje brzydocie”.
Kora Sipowicz, liderka zespołu Maanam
Maj 2018
“Polska jest na bardzo wczesnym etapie tworzenia państwa autorytarnego, jakie znamy z Turcji, Egiptu, Filipin czy Wenezueli”.
“Komuniści powtarzali jak mantrę, że prawa nie grają roli, bo ludziom służy partia i to ona decyduje, czego ludzie chcą. Jest wiele podobieństw w tym, co mówi Kaczyński i co mówili w przeszłości polscy komuniści. Polski rząd nie może twierdzić, że może robić, co mu się podoba, bo został wybrany w demokratycznych wyborach. Demokracja to więcej niż wybory. To narzucone przez konstytucję ograniczenia władzy wykonawczej, to konkretne prawa w niej zapisane. Celem polskiego rządu jest oczywiście, by nie obowiązywały prawa, które by go ograniczały”.
Kenneth Roth, dyrektor Human Rights Watch
Czerwiec 2018
„Rząd Polski ma prawo do reform, które poprawią funkcjonowanie sądownictwa, ale rządzący sięgnęli po środki nieodpowiednie do osiągnięcia deklarowanych celów. Ich głównym skutkiem – jeśli nie głównym celem – było ograniczenie konstytucyjnie chronionej niezależności sądownictwa oraz umożliwienie ingerencji w wymiar sprawiedliwości władzy wykonawczej i ustawodawczej”.
„Obecnie Trybunał [Konstytucyjny] nie może zapewnić niezależnej i skutecznej kontroli konstytucyjności aktów prawnych. Sytuacja ta budzi poważne wątpliwości, jeśli chodzi o zdolność TK do ochrony zasad konstytucyjnych i praw człowieka”.
Diego Garcia-Sayán, specjalny sprawozdawca Rady Praw Człowieka ONZ
“Jesteśmy przekonani, że przyszedł czas, aby unijne instytucje, a zwłaszcza Komisja, powzięły natychmiastowe i zdecydowane kroki, aby odpowiedzieć na niedawne działania polskiego rządu, które sprowadzają się do ataku na rządy prawa w tym kraju. Rząd Prawa i Sprawiedliwości przyjął ustawy dotyczące sądów, Krajowej Rady Sądownictwa i Sądu Najwyższego, które, rozpatrywane łącznie, znacząco podważają niezależność sądownictwa i podporządkowują sądownictwo partii rządzącej”.
“Nowa, upolityczniona Krajowa Rada Sądownictwa, wybrana przez partię rządzącą, będzie mogła wyznaczyć większość sędziów Sądu Najwyższego. Uważamy, że stoi to wprost w sprzeczności z praworządnością, którą artykuł 2 Traktatu o UE uznaje za kluczową wartość Unii Europejskiej i podstawowy warunek niezależności sądownictwa, który jest głównym elementem praworządności”.
List prawników światowych uczelni do wiceprzewodniczącego Komisji Europejskiej Fransa Timmermansa, podpisali m.in. Bruce Ackerman z Yale University, Paul Craig z Uniwersytetu Oksfordzkiego, Gráinne de Búrca, Uniwersytet w Nowym Jorku, R. Daniel Kelemen, Uniwersytet Rutgers, Stephen Weatherill, Uniwersytet Oksfordzki.
Lipiec 2018
“Jeśli Europa chce dostrzec swoje największe zagrożenie, powinna spojrzeć na Polskę. Tamtejszy rząd systematycznie demontował niezawisłość sędziów. Wielu Polaków obawia się dziś, że rządząca partia Prawo i Sprawiedliwość ogranicza demokrację i spycha kraj w kierunku systemu autorytarnego, który w latach osiemdziesiątych obaliła Solidarność z Lechem Wałęsą na czele. To, co wydarzyło się w Polsce, spowodowało, że Europa znalazła się na rozdrożu”.
“Chicago Tribune”, komentarz redakcyjny
“Okres, jaki minął od listopada 2015 r., przyniósł najwięcej wyzwań i zagrożeń dla praw i wolności człowieka po 1989 roku. Dziś jest to już głęboki kryzys demokracji: parlament staje się atrapą, a jego pracę cechuje lekceważenie Konstytucji i niepoważne traktowanie legislacji. Towarzyszy temu zakłamany, wykluczający język, niszczący kooperację i dyskurs społeczny. Destrukcja demokratycznych standardów praw i wolności człowieka oddala nasz kraj od ładu demokracji liberalnej i zbliża do autorytarnych rządów jednej partii”.
Komitet Helsiński w Polsce
Sierpień 2018
“To [niebezpieczeństwo dla USA] obejmuje Polskę i Węgry, wciąż państwa członkowskie Unii Europejskiej, w których demokracja, w formule, którą rozumiemy, jest martwa”.
Paul Krugman, laureat ekonomicznego Nobla, w felietonie na łamach “New York Timesa”
Wrzesień 2018
“Działania podjęte wobec prof. Wojciecha Katnera i sześciu innych sędziów Sądu Najwyższego, naruszają konstytucyjną zasadę nieusuwalności sędziów. […są] rażąco sprzeczne z Konstytucją, [a procedura] urąga podstawowym zasadom demokratycznego państwa prawnego”.
Uchwała Rady Wydziału Prawa Uniwersytetu Łódzkiego
Listopad 2018
“To, co teraz dzieje się w Polsce, nie jest dobre. I to jest test dla konstytucjonalizmu i, nie ukrywajmy tego, wielkie wyzwanie dla wizerunku Polski na całym świecie. Ludzie, którzy kierują procesem naruszania polskiej konstytucji, robią ogromną krzywdę tym, o których powinniśmy troszczyć się najbardziej – młodym Polakom, którzy chcą, by ich kraj był w dobrych relacjach z innymi państwami i szanowany na świecie. A nie takim krajem, że kiedy ktoś wspomni o Polsce, to niektórzy powiedzą: „O, to jest dyktatura”. I to jest tragedia! Tragedia rozgrywająca się w kilka dziesięcioleci po upadku komunizmu. Ludzie, którzy są za to odpowiedzialni, naprawdę powinni się cofnąć”.
Mark Brzezinski, kandydat na ambasadora Stanów Zjednoczonych w Polsce
“Wyrażamy swój sprzeciw wobec podejmowanych od 2015 r. działań organów władzy ustawodawczej i wykonawczej w Rzeczypospolitej Polskiej, zagrażających standardom demokratycznego państwa prawnego”.
Uchwała Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego
Grudzień 2018
“Wzywamy polskie władze, by przestały nękać i zastraszać niezależnych dziennikarzy i ich redakcje. To praktyki, do których doszło w ostatnich tygodniach”.
Reporterzy bez Granic
“W służbach, ale i po części w policji szerzy się demoralizacja – albo nie potrafią pracować, albo wykonując polityczne rozkazy, popełniają błędy, często także wykroczenia. Efektem jest ogromna nieudolność. Potrafią tylko kogoś obudzić o szóstej rano i wyprowadzić w kajdankach. Nie są to służby demokratycznego państwa prawa, ale służby bezpieczeństwa PiS w państwie prywatnym”.
Były szef ABW gen. Krzysztof Bondaryk podczas posiedzenia sejmowego zespołu do spraw zagrożeń bezpieczeństwa państwa
Oświadczenie Wojciecha Kwaśniaka
W kwietniu 2014 roku padłem ofiarą zamachu na moje życie. Zamach był następstwem mojej pracy w Komisji Nadzoru Finansowego. Efektem tej pracy było m.in. zdemaskowanie grupy przestępczej, która wyprowadziła ze SKOK-u Wołomin ponad 1 mld zł. Bezpośredni sprawcy zamachu zostali bardzo szybko zidentyfikowani przez policję. Jednak do chwili obecnej nie zostali osądzeni ani ukarani.
Obecnie padam ofiarą zamachu na mój dorobek zawodowy oraz dobre imię. Został mi postawiony zarzut, że działałem w zamiarze przysporzenia korzyści majątkowej oprawcom ze SKOK-u Wołomin oraz przestępcom wyłudzającym z tej Kasy ogromne kwoty. Oznacza to, że miałem współdziałać z osobami, które zdecydowały się zlecić dokonanie na mnie zabójstwa – wyłącznie z tego powodu, że przyczyniłem się do ujawnienia ich przestępczego procederu. Ocenę logiki tej sytuacji pozostawiam każdemu, kto zechce jej dokonać.
W moim odczuciu postawiony mi absurdalny zarzut dyktują wyłącznie bieżące potrzeby polityczne i propagandowe. Potrzeby te zaspokojono w ten sposób, że zostałem zatrzymany o godzinie 6 rano, pozbawiony wolności, zakuty w kajdanki, a następnie poddany wielogodzinnym przesłuchaniom w Prokuraturze Regionalnej w Szczecinie. Rozgłos tym wydarzeniom został nadany przez ministra sprawiedliwości prokuratora generalnego oraz jego zastępcę podczas specjalnie zorganizowanej konferencji prasowej, która odbyła się w czasie transportowania mnie do Szczecina, a więc zanim jeszcze formalnie przedstawiono mi zarzut popełnienia wspomnianego przestępstwa.
Liczę i wierzę, że w szybkim czasie zostanę całkowicie oczyszczony z bezpodstawnych zarzutów, a ich postawienie zostanie oficjalnie, publicznie przyznane jako błędne i ogłoszone przez wszystkie osoby, które ponoszą za to odpowiedzialność.
Jednocześnie pragnę najserdeczniej podziękować wszystkim osobom publicznym i prywatnym oraz licznym instytucjom – zarówno krajowym, jak i międzynarodowym – które w tych trudnych chwilach okazały mi wsparcie i zadeklarowały pomoc. Przychylność ta pozwoliła mi przetrwać ostatnich kilkadziesiąt godzin, w czasie których zastanawiałem się, czy moje oddanie pracy w KNF i poświęcone zdrowie miały sens oraz jakie są w otaczającej rzeczywistości proporcje dobra i zła. Okazana mi solidarność i poparcie, których z tak wielu stron doznałem, dają otuchę, że dobra jest więcej niż zła: wszystkim za tę nadzieję serdecznie dziękuję.
Wojciech Kwaśniak [były wiceszef KNF], 8 grudnia 2018 roku
Luty 2019
„Partie polityczne i przywódcy w Turcji, na Węgrzech i w Polsce udoskonalili techniki konsolidacji autorytaryzmu, choć na różnym etapie zaawansowania i z różną skutecznością”.
„Obecne władze w Turcji, na Węgrzech i w Polsce odsunęły swoje kraje od liberalnych ideałów demokratycznych w kierunku rządów autorytarnych”.
„Kaczyński i PiS poszli podobną drogą do Fidesz na Węgrzech, poprzez usunięcie autonomii Trybunału Konstytucyjnego i
przekształcenie niezależnych mediów publicznych w propagandę rządową”.
„Sądy krajowe państw Unii Europejskiej powinny powstrzymać się od honorowania decyzji sądów, które nie są niezależne (np. Trybunału Konstytucyjnego w Polsce i Trybunału Konstytucyjnego Węgier)”.
„Departament Stanu USA i Amerykańska Agencja Mediów Globalnych powinny ponownie uruchomić Radio Wolna Europa w Polsce i na Węgrzech”.
Raport „Anatomia państw nieliberalnych. Ocena i reakcja na ograniczanie demokracji w Turcji i Europie Środkowo-Wschodniej”, Brookings Institution, 2019
Kwiecień 2019
“Praktyka polegająca na dostarczaniu społeczeństwu nierzetelnego, nieobiektywnego przekazu, w którym trudno odróżnić informację od komentarza, sprawia, że należy uznać, iż osoby odpowiedzialne za treść pasków emitowanych w ‘Wiadomościach’ TVP 1 w analizowanym okresie mogły nie wypełnić obowiązku nałożonego przez ustawodawcę, przez stowarzyszenia dziennikarskie oraz przez Radę Nadzorczą Telewizji Polskiej. Obowiązkiem tym jest bowiem dostarczanie obywatelom rzetelnej (tj. prawdziwej, niezniekształconej, obiektywnej, bezstronnej) informacji, co polega na niestronniczym ukazywaniu całej różnorodności wydarzeń i zjawisk”.
Raport Rada Języka Polskiego złożony na ręce Marszałka Sejmu
“Wiemy, że rozpoczęły się postępowania dyscyplinarne wobec sędziów, którzy uczestniczyli w debacie publicznej, bądź wypowiadali się publicznie na temat reformy sądownictwa. Postępowania były też rozpoczynane wobec sędziów, którzy wysyłali pytania do unijnego Trybunału Sprawiedliwości. Takie działania łamią zasadę niezawisłości sądownictwa”.
Frans Timmermans, wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej
Lipiec 2019
“Od końca 2015 roku polski rząd uchwalił cały szereg ustaw i przedsięwzięć, które mają jasny cel torpedowania niezależności sądów. Nominacje sędziów są upolitycznione. Minister sprawiedliwości ma prawo nominować prezesów i wiceprezesów sądów. Szereg sędziów Sądu Najwyższego zostało wysłanych na przymusowe emerytury”.
Nicolas Meier, ekspert do spraw Polski w niemieckiej sekcji Amnesty International
“Swoim postępowaniem [wobec niezależności sądów] Polski rząd narusza w oczywisty sposób zasady Unii Europejskiej w zakresie praw człowieka i praworządności. Inne państwa Unii Europejskiej, w tym Niemcy, powinni wezwać polski rząd do przestrzegania tych podstawowych wartości”.
Raport Amnesty International “Polska: Wolne Sądy, Wolni Ludzie”
“Władze RP zorganizowały polowanie na czarownice, działając zakulisowo w celu zastraszania i szkalowania sędziów i prokuratorów, którzy odważnie protestowali przeciwko politycznemu zawłaszczaniu wymiaru sprawiedliwości. Należy natychmiast zaprzestać stosowania tego rodzaju szykan”.
Barbora Černušáková, badaczka Amnesty International, autorka raportu “Polska: Wolne Sądy, Wolni Ludzie”
Sierpień 2019
“To, co się dzieje w Polsce, w przerażający sposób pokazuje, jak szybko można odebrać demokratyczne prawa, które uznaliśmy za coś oczywistego. Dlatego nie możemy przestać się oburzać. Jeśli demokracja w Polsce upadnie, upadnie też wielka idea zjednoczonej Europy. (…) Reżim, który opanował Trybunał Konstytucyjny, próbował zakazać pod karą badań dotyczących ciemnych kart historii Polski, nie ma zahamowań w dążeniu do kontroli nad niezależnymi instytucjami. Każdy, komu zależy na dobru Polski, winien się zaangażować, aby ten scenariusz powstrzymać”.
Peter Wolodarski, redaktor naczelny szwedzkiego dziennika “Dagens Nyheter”
“Już w 2011 r. lider Prawa i Sprawiedliwości Jarosław Kaczyński obiecał zbudować »Budapeszt w Warszawie« i naśladować autorytaryzm premiera Węgier Viktora Orbána. Po zwycięstwie partii w 2015 r. organizacje niepolityczne – w tym publiczne media, prokuratorzy, a nawet wspólnoty wojskowe i wywiadowcze – zostały upartyjnione. (…) Parlament zdominowany przez PiS dał Ministerstwu Sprawiedliwości nadzwyczajne uprawnienia do usuwania sędziów i stworzył upolityczniony organ dyscyplinarny, który ma władzę nad postępowaniami przeciwko sędziom – w tym sędziom Sądu Najwyższego.”
Ogłoszenie w “The Washington Post” opublikowane przez dyr. fundacji Human Rights First Melissę Hooper i publicystę Dalibora Rohaca
Wrzesień 2019
“Uważam, że groźba powstania ustroju autorytarnego w Polsce jest ogromna”.
Patryk Vega, wywiad w Onet.pl
“Zmiany w sądownictwie stanowią pogwałcenie demokracji konstytucyjnej w Polsce. Holandia nie może stać z boku, bo sytuacja staje się coraz gorsza”.
Holenderski minister ds. ochrony prawnej Sander Dekker po spotkaniu z ministrem Zbigniewem Ziobrą
“W czasie czterech lat swoich rządów PiS pokazał jak sobie wyobraża wolność słowa i mediów. Zniszczył niezależność dziennikarską w mediach publicznych przekształcając je w tubę propagandową rządzącej partii i wspierał reklamami spółek skarbu państwa życzliwe mu media prywatne”.
Oświadczenie Towarzystwa Dziennikarskiego
Październik 2019
“TVP przed kolejnymi wyborami zachowuje się jak stacja propagandowa rządzącej partii. Ta porażka Polski w przestrzeganiu zasad Rady Europy powoduje szkody dla reputacji kraju, który jest przecież jej członkiem”.
Deklaracja Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy
“Ukształtował się niebezpieczny dla naszych praw i wolności model państwa, z zatrważającą konsekwencją wdrażany w Polsce od 2015 roku. Na model ten składa się wielokrotne łamanie konstytucji, w tym przez osoby zobowiązane do jej przestrzegania w złożonej przysiędze, naruszanie prawa Unii Europejskiej, ignorowanie zaleceń Komisji Europejskiej w sprawie praworządności w Polsce. Miało miejsce naruszanie zasady demokratycznego państwa prawnego i zasady podziału władz.
Wykorzystywano władzę zdobytą w wyborach do łamania prawa, przekształcono parlament w jego przeciwieństwo, miały miejsce przypadki naruszania zasady równości wobec prawa w stosunku do politycznych przeciwników władzy. Nastąpiło przejęcie Trybunału Konstytucyjnego, Krajowej Rady Sądownictwa, prokuratury, w znacznej mierze sądów powszechnych i Sądu Najwyższego przez faktycznie sprawujących władzę wykonawczą. Łamanie konstytucji zagraża naszej suwerenności i europejskiej tożsamości państwa”.
“W sprawie przyszłości polskiej demokracji. List otwarty naukowców”. Podpisali: Andrzej Antoszewski, Ryszard Balicki, Marek Chmaj, Tomasz Koncewicz, Radosław Markowski, Marcin Matczak, Anna Materska-Sosnowska, Bartłomiej Nowotarski, Ryszard Piotrowski, Jacek Raciborski, Andrzej Rychard, Wojciech Sadurski, Jerzy Zajadło, Fryderyk Zoll
Listopad 2019
“Sędziowie polscy są adresatem zmasowanych ataków organizowanych przez struktury państwowe lub osoby zatrudnione w tych strukturach (Ministerstwo Sprawiedliwości, Krajowa Rada Sądownictwa). Rzeczpospolita Polska powinna chronić sędziów przed atakami hejterskimi w imię konstytucyjnego nakazu poszanowania i ochrony godności człowieka oraz obowiązku zachowania powagi państwa”.
Stanowisko sędziów Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku w sprawie wyroku TSUE
Grudzień 2019
„Niestety, z wielkim smutkiem i przykrością̨ muszę odnotować, że od 2015 roku stał się̨ Pan w Rzeczypospolitej Polskiej jednym z symboli antydemokratycznych przemian, które o 180 stopni odwracają̨ bieg historii, cofając Rzeczpospolitą do stanu sprzed 1989 roku. Każdy, kto pamięta tamtą zniewoloną rzeczywistość, przeżywa – także dzięki Pana współudziałowi – bolesne déjà vu.”
dr hab. Piotr Balcerowicz odmawia przyjęcia profesury z rąk Andrzeja Dudy w liście wystosowanym do kancelarii prezydenta RP
“Rada Naukowa Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk wyraża głębokie zaniepokojenie rozwiązaniami proponowanymi w projekcie ustawy z 12/13 grudnia 2019 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy o Sądzie Najwyższym oraz niektórych innych ustaw (druk 69/IX kadencja Sejmu).
Uważamy, że przyjęcie proponowanych rozwiązań doprowadzi do podważenia podstawowych zasad ustrojowych wyrażonych w Konstytucji RP, na których opiera się funkcjonowanie naszego Państwa.
Projekt prowadzi do ograniczenia niezależności i niezawisłości sędziowskiej, łamiąc w tej materii nie tylko Konstytucję i zobowiązania międzynarodowe Rzeczypospolitej Polskiej, w tym wynikające z członkostwa w Unii Europejskiej, ale również standardy demokratycznego państwa prawnego”.
Stanowisko Rady Naukowej Instytutu Nauk Prawnych PAN z 20.12.2019 r.
Styczeń 2020
“Polska stała się jednym z najpoważniejszych przypadków odchodzenia od demokracji nie tylko w Europie, ale też na świecie. Sądzę, że stoimy przed bezprecedensową perspektywą powrotu do wymiaru sprawiedliwości inspirowanego wzorcami sowieckimi”.
Laurent Pech, profesor prawa na Uniwersytecie Middlesex w Londynie
“Jeśli ta ustawa [kagańcowa – red.] zostanie przyjęta, Polska zdystansuje się od podstawowych europejskich standardów prawa. Czy można być członkiem UE bez niezależnego sądownictwa? Odpowiedź brzmi: oczywiście nie. Pójście tą drogą może doprowadzić do punktu, w którym członkostwo Polski w UE nie będzie dalej możliwe. Każdy kraj może podjąć taki wybór, bo członkostwo UE nie jest obowiązkowe. Jeśli Polska podejmie wybór wyjścia z UE, my, Europejczycy, będziemy musieli go zaakceptować. Ja osobiście bym tego żałował”.
Franz Mayer, profesor prawa na Uniwersytecie Bielefeld
“Niektóre z poprawek można uznać za dalsze podważanie niezależności sądownictwa. Zmiany te poważnie ograniczają wolność słowa i zrzeszania się sędziów. Polskim sądom skutecznie uniemożliwi się badanie, czy inne sądy w kraju są niezależne i bezstronne zgodnie z prawem europejskim. Nowelizacja ogranicza niezależność polskich sądów, a polskich sędziów naraża na sytuację bez wyjścia, gdy będą poddawani postępowaniom dyscyplinarnym za działania, których wymaga od nich prawo Unii Europejskiej”.
Opinia Komisji Weneckiej nt. tzw. ustawy kagańcowej
“Od 2015 r. polski rząd podjął niepokojące kroki w celu konsolidacji władzy kosztem polskich instytucji demokratycznych. Kroki te, w tym próby usunięcia dużej liczby sędziów Sądu Najwyższego oraz nękanie tych, którzy protestują przeciwko temu, podważyły niezależność sądownictwa w Polsce. Te same metody zostały wykorzystane do oczyszczenia wojska i wywiadu z osób, którzy nie wyrażają pełnej akceptacji dla polityki rządu. Zostali oni zastąpieni lojalnymi działaczami partyjnymi, rujnując bezstronny charakter tych instytucji.
Jako wieloletni zwolennicy ścisłych stosunków między USA a Polską, opartych na wspólnych wartościach demokratycznych – piszemy, aby wyrazić nasze głębokie zaniepokojenie reformami sądownictwa w Polsce, które nie przestrzegają zasad niezawisłości sądów i trójpodziału władzy”.
Eliot L. Engel, przewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych
Bill Keating, przewodniczący Podkomisji ds. Europy, Eurazji, Energii i Środowiska
Izba Reprezentantów USA
“Państwa Europy Środkowej w Indeksie Demokracji znajdują się tuż za państwami bałtyckimi, ale dystans pomiędzy Czechami, Słowenią i Słowacją z jednej strony oraz Węgrami i Polską z drugiej, jest teraz znaczny”
Polska zajęła 57 miejsce na świecie z wynikiem 6,62 na 10 punktów. Została więc uznana za “wadliwą demokrację”. Rok wcześniej była na 54 pozycji z wynikiem 6,67 pkt.
Wynik Polski spada regularnie od 2015 roku, gdy do władzy doszło Prawo i Sprawiedliwość. Jeszcze w 2014 roku Polska uzyskała wynik 7,47.
Economist Intelligence Unit, Democracy Index 2019, “The Economist”
“Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych wzywa wszystkie konstytucyjne organy władzy publicznej do respektowania uchwały trzech Izb Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2020 r. (…) Wyłącznie powrót do zgodnej z Konstytucją RP zasady równowagi władz jest w stanie zagwarantować udział Polski w rodzinie państw demokratycznych”.
Stanowisko Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych
“Nie bądźcie obojętni, kiedy jakakolwiek mniejszość jest dyskryminowana. Istotą demokracji jest to, że większość rządzi, ale demokracja na tym polega, że prawa mniejszości muszą być chronione. Nie bądźcie obojętni, kiedy jakakolwiek władza narusza przyjęte umowy społeczne, już istniejące. Bądźcie wierni przykazaniu. Jedenaste przekazanie: nie bądź obojętny. Bo jeżeli będziesz, to nawet się nie obejrzycie, jak na was, na waszych potomków jakiś Auschwitz nagle spadnie z nieba.”
Marian Turski, były więzień Auschwitz podczas obchodów 75. rocznicy wyzwolenia obozu
„Często słyszy się argument, że wprowadzane w Polsce zmiany w wymiarze sprawiedliwości są zgodne z europejskimi standardami, ponieważ ich pewne konkretne rozwiązania występują również w systemach innych państw europejskich. To błędne rozumowanie: nawet jeśli niektóre z nowych przepisów są podobne do mechanizmów stosowanych w innych państwach, nie można ich rozpatrywać bez odniesienia do całego systemu prawnego i jego historii w danym kraju. Dlatego przyjęcie takich wyjaśnień prowadziłoby do frankensteinizacji prawa”. (…)
„Obawy dotyczące przestrzegania przez Polskę zasad państwa prawa mają bezpośredni wpływ na całą Europę i nie mogą być uważane za kwestię wewnętrzną dla Polski.”
Raport Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy
Luty 2020
“Polska reforma sądownictwa jest dokonywana z pomocą łomu. (…) Nie jest to już ukierunkowana interwencja przeciwko pojedynczym czarnym owcom, jak jest też w innych krajach członkowskich UE, ale nalot dywanowy. To nie jest reforma, lecz niszczenie”.
Vera Jourova, wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej ds. wartości w wywiadzie dla tygodnika “Der Spiegel”
„Norwegia jest zaniepokojona stanem praworządności w Polsce. Niezależne sądy są warunkiem prawidłowego funkcjonowania demokracji i gwarantem podstawowych praw człowieka”.
Komunikat rządu Norwegii nt. wstrzymania programu dofinansowania dla polskiego wymiaru sprawiedliwości
“Nie możemy być partnerami [polskiego] Ministerstwa Sprawiedliwości, które aktywnie podważa funkcjonowanie sądów. Polska chce po prostu przekształcić sądy w narzędzie polityczne. W żadnym kraju Europy nie postępują tak wyraźne negatywne zmiany. Jest to wyjątkowy przypadek w zakresie rozwoju europejskiej praworządności”.
Sven Marius Urke, dyrektor Norweskiej Administracji Sądowej
“Niemal wszystkie duże frakcje Parlamentu Europejskiego mówią jednym głosem, jeśli chodzi o praworządność w Polsce. W tym sensie polski rząd i eurodeputowani PiS są osamotnieni”.
Michal Šimečka, słowacki poseł liberalnej frakcji „Odnówmy Europę” w Parlamencie Europejskim
„Sytuację polityczną w Polsce i na Węgrzech postrzegamy jako bardzo niebezpieczną z punktu widzenia filarów demokratycznego państwa. W przypadku Polski chodzi o niezależne sądownictwo, na Węgrzech – wolne media”.
Jan Piňos ze stowarzyszenia Milion chwil dla demokracji, organizator manifestacji pod hasłem „Nie chcemy iść drogą Polski i Węgier” w Pradze
Marzec 2020
„Zachodzi wysokie prawdopodobieństwo, że wydanie zatrzymanego może się okazać niedopuszczalne z powodu aktualnego rozwoju sytuacji w Polsce związanej z »reformą sądownictwa«. Jeśli polscy sędziowie muszą się liczyć z sankcjami dyscyplinarnymi już tylko z powodu dokonanych przez nich ocen dowodów w procesie karnym, to byliby oni nie w pełni niezależni, a procesu nie można by nazwać uczciwym.”
Sąd Apelacyjny w Karlsruhe (Niemcy), oddalając polski wniosek o deportację Polaka oskarżanego o oszustwa
“Media publiczne, a w szczególności TVP, nie tylko nie informują bezstronnie o wydarzeniach związanych z wyborami, ale przeciwnie, stanowią element machiny propagandowej jednego z kandydatów – urzędującego prezydenta Andrzeja Dudy, stwarzając tym samym zagrożenie dla procedur demokratycznych”.
Juliusz Braun, członek Rady Mediów Narodowych, były prezes TVP
„Dzisiejsza nocna wrzutka do ustawy pomocowej, zmieniająca sposób przeprowadzenia głosowania w najbliższych wyborach, przebrała miarę akceptowalnego dla mnie stopnia cynizmu i nieliczenia się przez PiS z niczym poza własnym partyjnym interesem. Kolejny raz w tym tylko roku (po pseudoreformie sądów i miliardach dla propagandowej TVP) PiS prowadzi politykę, z którą się osobiście w sposób zdecydowany nie zgadzam, bo jest po ludzku nieprzyzwoita. Oczywisty cel, jakim jest dla każdej partii utrzymanie się przy władzy, nie może być osiągany za wszelką cenę poprzez psucie państwa i demolowanie zasad demokratycznych. (…) Niniejszym rezygnuję z członkostwa w partii Prawo i Sprawiedliwość”.
Bartłomiej Dyba-Bojarski, członek Rady Miasta Łodzi
„Demokracja na Węgrzech i w Polsce była już przed kryzysem wywołanym koronawirusem w złym stanie – obecnie faktyczny zarządca Polski Jarosław Kaczyński wykorzystuje epidemię do dalszego demontażu demokracji i państwa prawa”.
Florian Hasse, korespondent “Sueddeutsche Zeitung” w Warszawie
„Zgoda na eskalowanie ryzyka kryzysu ustrojowego, gdy mamy już trwający kryzys zdrowotny i pewny kryzys gospodarczy u bram – to brak jakiejkolwiek odpowiedzialności za państwo. Cyniczne wykorzystanie sytuacji pandemii i nadzwyczajnych obrad parlamentu do politycznych gierek to gorzej niż psucie państwa. To polityczna bandyterka. (…) Dziś w nocy partia Jarosława Kaczyńskiego postanowiła na iskrzące się ryzyko poważnego kryzysu ustrojowego, prowadzącego być może do utraty społecznej legitymizacji procesu wyborczego, wylać cysternę benzyny”.
Piotr Trudnowski, prezes Klubu Jagiellońskiego
Kwiecień 2020
“Nie można zmuszać pilotów do lądowania we mgle i tak samo listonoszy do doręczania pakietów wyborczych, gdy panuje śmiercionośna pandemia.”
Piotr Moniuszko, przewodniczący Wolnego Związku Zawodowego Pracowników Poczty
“Obawiam się, że jeśli wybory prezydenckie [w Polsce] przebiegną w obecnych okolicznościach mogą nie spełniać szeregu międzynarodowych standardów.(…) Wprowadzając głosowanie korespondencyjne na dużą skalę w tak krótkim czasie przed wyborami, zapewnienie tajności i równości głosowania może być niemożliwe. Prawdziwe wybory wymagają autentycznej kampanii, w której wyborcy mogą usłyszeć programy i opinie wszystkich kandydatów, aby dokonać świadomego wyboru.”
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, dyrektorka Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE
“Z wielkim zaniepokojeniem obserwujemy, jak kierowana przez PiS koalicja zmienia kodeks wyborczy w sposób niekonstytucyjny, pozbawiający Polaków ich demokratycznych praw wyborczych. Forsując te zmiany, PiS wyraźnie wchodzi na niedemokratyczną ścieżkę. (…) PiS wykorzystuje walkę z pandemią koronawirusa, aby zapewnić drugą kadencję swojemu kandydatowi na prezydenta”.
Oświadczenie Europejskiej Partii Ludowej
“Nie mamy w Polsce żadnych demokratycznych mechanizmów, które gwarantowałyby przestrzeganie jakichkolwiek reguł. Jako obywatele jesteśmy kompletnie bezradni. Systemy sądowo-administracyjny i karny zostały tak skonstruowane, że nie możemy nawet protestować. Inaczej protestującym grożą kary pieniężne nakładane przez sanepid. To są reguły zbójeckie. Gdyby ktoś dwa lata temu opowiadał mi o takim systemie stworzonym przez polityków, powiedziałbym, że to niemożliwe albo że mamy do czynienia z kompletną dyktaturą polityczną. (…) Nie żyjemy już w kraju demokratycznym. Nie ma żadnych reguł. Nie mamy dokąd pójść. Sądy nie działają, a nie jestem w stanie uwierzyć, że obecny Trybunał Konstytucyjny stanąłby po stronie praw obywateli.”
Szymon Osowski, prezes Watchdog Polska
Maj 2020
“Dalszy upadek jakości demokracji w Polsce w rankingu Freedom House – już czwarty rok z rzędu- to efekt ataków na sądownictwo, samorządy oraz nienawistne kampanie przeciwko osobom LGBT i sędziom w 2019 r. Polska spadła do kategorii niepełnych demokracji […] Szczególne są przypadki Polski i Węgier. Oba kraje – w przeciwieństwie np. do Serbii – były wcześniej uznawane za pełne demokracje. W ciągu kilku lat, gdy należały już do Unii Europejskiej, zaszły w nich gwałtowne, kompleksowe i głębokie zmiany, obniżając ich status do niepełnych demokracji. Według Freedom House na Węgrzech stało się to w 2017 roku (o czym mówił raport opublikowany w 2018 roku), a w Polsce – w 2019 roku (czego dowodem jest raport opublikowany w 2020 roku)”.
oko.press, na podstawie Raportu Freedom House „Nations in Transit 2020”
“Polski Trybunał Konstytucyjny nie jest już poważnym sądem, lecz jest marionetką”.
Andreas Vosskuhle, szef niemieckiego Federalnego Trybunału Konstytucyjnego
“Sytuacja w Polsce jeśli chodzi o praworządność pogorszyła się. Polska ignoruje orzeczenia TSUE. Apeluję do europejskich polityków, aby podjęli konkretne kroki by chronić praworządność w Polsce”.
José Igreja Matos, przewodniczący Europejskiego Stowarzyszenia Sędziów
Czerwiec 2020
“Telewizja Polska nie spełniła swojego regulowanego prawem obowiązku informowania w sposób obiektywny i bezstronny w czasie kampanii. Funkcjonowała jako narzędzie prowadzenia kampanii urzędującego prezydenta [przed I turą wyborów prezydenckich w Polsce]”.
Thomas Boserup, szef Specjalnej Misji Oceniającej Wybory ODIHR OBWE
Lipiec 2020
“PiS już wie, że w uczciwych wyborach Andrzej Duda by nie wygrał. A to oznacza, że kolejnych wyborów, parlamentarnych PiS nie wygra, jeśli to będą uczciwe wybory. […] Andrzej Duda nie wygrał wyborów prezydenckich. To jego partia, posługując się zawłaszczonym dla siebie państwem, zapewniła mu drugą kadencję w roli prezydenta RP”.
Roman Kuźniar, politolog, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, były dyrektor Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych
“Kandydaci byli w stanie swobodnie prowadzić swoje kampanie wyborcze w konkurencyjnej drugiej turze wyborów [prezydenckich w Polsce], jednakże wrogość, groźby wobec mediów, retoryka nietolerancji oraz przypadki nadużywania zasobów państwowych zakłóciły proces”.
Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE (Office for Democratic Institutions and Human Rights – ODIHR)
“>Wiadomości< [TVP] zrezygnowały z formuły dziennika informacyjnego i przekształciły się w instrument propagandy jednego z kandydatów w tych wyborach, działając w ramach frontu wsparcia przez partię PiS i rząd swojego prezydenta, ubiegającego się o drugą kadencję”.
Rada Etyki Mediów
„W ocenie KRRiT, w kontekście ówczesnej kampanii wyborczej [na prezydenta RP], tego rodzaju sytuacje [m.in. tzw. paski informacyjne w TVP] mogą być podstawą do stawiania zarzutów nierównego traktowania zarówno kandydatów, jak i wspierających je ugrupowań politycznych”.
Witold Kołodziejski, przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz radny PiS sejmiku woj. mazowieckiego
“Upolitycznienie Krajowej Rady Sądownictwa przez władzę przychylną prezydentowi Andrzejowi Dudzie, niekonstytucyjne nowele prawa wyborczego przy udziale prezydenta, nieregulaminowy pierwszy prezes Sądu Najwyższego mianowany wbrew woli Zgromadzenia Ogólnego sędziów SN, podejrzani neosędziowie powołani przez prezydenta, którzy oceniają teraz ważność reelekcji Andrzeja Dudy… Te wybory były nieważne, zanim się zaczęły. Nie trzeba fałszować głosów, jeżeli wcześniej sfałszowano ustrój. Sfałszowanie ustroju polega na tym, że instytucje państwa praworządnego, o których mówi polska konstytucja, zastąpiono podróbkami”.
Dr Mikołaj Małecki – adiunkt w Katedrze Prawa Karnego Uniwersytetu Jagiellońskiego, prezes Krakowskiego Instytutu Prawa Karnego, autor bloga Dogmaty Karnisty
„Polskie sądy nie są już niezależne od polskiego rządu i parlamentu”.
Międzynarodowa Izba Pomocy Prawnej Sądu Okręgowego w Amsterdamie w uzasadnieniu odmowy ekstradycji do Polski handlarza narkotykami
Sierpień 2020
“Parlament wyraża zaniepokojenie dotyczące praw człowieka, a szczególnie praw mniejszości LGBT, w świetle wiadomości z 7 sierpnia, że policja w Warszawie brutalnie zatrzymała 48 pokojowo protestujących osób, które sprzeciwiały się aresztowaniu aktywistki LGBT+ imieniem Margot. Parlament uznaje, że nadmierne użycie siły przez policję zagraża procesom demokratycznym i uprawomocnia przemoc wymierzoną w tę już stygmatyzowaną grupę”
Uchwała Holyrood – parlamentu Szkocji
Wrzesień 2020
“Stworzyliśmy w Europie monstrum. Musi być wyciągnięta odpowiedzialność wobec polskiego rządu. Ten rząd mówi, że osoby LGBT to ideologia. Zagrożeni są obywatele, opozycja, wolność prasy”.
Gwendoline Delbos-Corfield, brytyjska europarlamentarzystka
“Z żalem stwierdzam, że sytuacja [w Polsce] się nie poprawiła od ostatniej sesji plenarnej w lutym. Nadal są obawy, co do praworządności. Komisja wykorzysta wszystkie instrumenty, które są do jej dyspozycji”.
Vera Jourova, wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej
“Chcę jasno podkreślić: prawa LGBTQ+ to prawa człowieka – i nie ma miejsca na ‘strefy wolne od LGBT’ ani w Unii Europejskiej, ani nigdzie na świecie”.
Joe Biden, kandydat Partii Demokratycznej w wyborach prezydenckich w USA
“Władze polskie nadal otwarcie prześladują, nękają i zastraszają sędziów i prokuratorów, próbujących bronić praworządności. Ponadto władze polskie nadal niemal otwarcie podważają autorytet Trybunału Sprawiedliwości UE, odmawiając dostosowania się do jego orzeczeń, m.in. w sprawie dotyczącej “Izby Dyscyplinarnej”. […] Sędziowie, którzy próbują stosować prawo UE, są zastraszani i karani, podczas gdy ci, którzy jawnie naruszają prawo UE, są nagradzani. Jest to sytuacja, która nie może istnieć w Unii rzekomo opartej na rządach prawa. […] Rządy prawa w Polsce nie są tylko atakowane. One są w jawny sposób niszczone”.
List otwarty profesorów europejskich i światowych uczelni do Przewodniczącej Komisji Europejskiej w sprawie pogarszającego się stanu praworządności w Polsce (37 podpisów)
“Reformy, które miały wpływ na Trybunał Konstytucyjny, Sąd Najwyższy, sądy powszechne, Krajową Radę Sądownictwa i prokuraturę, zwiększyły wpływ władzy wykonawczej i ustawodawczej na wymiar sprawiedliwości, a tym samym osłabiły niezawisłość sędziów”.
Raport roczny Komisji Europejskiej na temat praworządności w krajach UE
Październik 2020
“NATO jest narażone na pęknięcia, patrzcie, co się dzieje od Białorusi po Polskę i Węgry: wzrost totalitarnych reżimów. Obecny prezydent popiera wszystkich zbirów na świecie”.
Joe Biden, kandydat Partii Demokratycznej w wyborach prezydenckich w USA
“Od samego początku starałem się zarówno ja, jak i Zespół ds. COVID-19, informować i ostrzegać bezpośrednio społeczeństwo, bez pośrednictwa polityków. Nie zakładaliśmy, że będą nam oni pomagać. Ale też nie zakładaliśmy, że będą oni szkodzić walce z COVID-19. Strasznie szkodzić! Bo jak można inaczej nazwać to, co stało się ostatnio. W momencie ogromnego nasilenia epidemii COVID-19, gdy z dnia na dzień gwałtownie wzrasta liczba wykrytych przypadków infekcji i śmierci u osób z COVID-19, ogłasza się decyzję TK, która wyprowadza tłumy ludzi na ulice”.
Prof. Jerzy Duszyński, prezes Polskiej Akademii Nauk, przewodniczący Zespołu ds. COVID-19 PAN
Listopad 2020
“W czasie rozwijającej się pandemii, groźby niewydolności służby zdrowia i kryzysu gospodarczego wprowadzane są rozwiązania skutkujące ogromnym niezadowoleniem społecznym. Zaostrzenie przepisów aborcyjnych wywołało sprzeciw obywateli i masowe protesty uliczne. Dalsza eskalacja działań, podsycanie i nieodpowiedzialne zachowania polityków doprowadzi do tragicznych i nieodwracalnych konsekwencji. […] Apelujemy do rządzących, posłów i senatorów, aby uwzględnili wolę większości społeczeństwa i doprowadzili do zmiany nieakceptowanych rozwiązań”.
200 podpisów generałów i admirałów Wojska Polskiego, Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Biura Ochrony Rządu, Służby Więziennej, służb specjalnych
“Polacy to naród, który zawsze pragnął wolności i nie dawał jej sobie zabrać. Obecny rząd o wolności mówi, ale w rzeczywistości ją ogranicza”.
Katarina Barley, wiceprzewodnicząca Parlamentu Europejskiego
Grudzień 2020
“W Polsce nastąpiło poważne zagrożenie dla praworządności, która jest fundamentem Unii Europejskiej”.
Uchwała Holenderskiej Izby Reprezentantów zobowiązująca rząd Holandii do postawienia Polski przed Trybunałem Sprawiedliwości UE za naruszenie praworządności
„Izba Gmin:
– stwierdza i potępia naruszanie praw człowieka w Polsce, w szczególności ataki na prawa kobiet i mniejszości LGBTQ+, obejmujące niemal całkowity zakaz aborcji, który łamie prawo człowieka, jakim jest wolność od tortur i narusza autonomię cielesną kobiet;
– potępia nowe prawo, które łamie prawo obywateli do zgromadzeń i protestów przez grożenie im karą od sześciu miesięcy do ośmiu lat więzienia, oraz brutalność policji przeciwko pokojowym protestującym;
– stwierdza zagrożenie dla niezależności sądownictwa oraz łamanie praworządności;
– potępia brak wolności prasy, upolitycznienie polskich mediów, cenzurę środkami finansowymi oraz stworzenie indeksu prasy zakazanej w Polsce”.
„Prawa człowieka i demokracja w Polsce”, rezolucja Izby Gmin brytyjskiego parlamentu
“Przecież polski rząd nie mógłby podważać fundamentów społeczeństwa otwartego… Jednak od pięciu lat rządzący Polską nacjonaliści właśnie to robią. Zaczęli od zdeptania mediów publicznych, wyrzucili z pracy kilkuset dziennikarzy, przekształcili telewizyjne programy w reżimową propagandę. Do cna, dosłownie”.
Peter Wolodarski, redaktor naczelny „Dagens Nyheter” (Szwecja)
Styczeń 2021
„W odniesieniu do Polski, Zgromadzenie zauważa, że w ostatnich miesiącach wielu sędziów było poddanych różnym formom nękania. […] Zgromadzenie potępia kampanię, która ma na celu zastraszenie sędziów, prowadzoną przez władze publiczne przeciwko niektórym krytycznym [wobec władzy] sędziom i przeciwko systemowi sprawiedliwości jako takiemu, a także brak środków chroniących sędziów, którzy są obiektem tej kampanii.Takie zachowanie jest niegodne demokracji i państwa praworządnego”.
Rezolucja Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy „Sędziowie w Polsce i w Republice Mołdawii muszą zachować niezawisłość”.
Luty 2021
“Wszyscy widzieliśmy czarne ekrany. Czarne ekrany są wymowne i krzyczące. Dzisiejszy protest mediów w Polsce przez czarne ekrany może już jutro stać się smutną rzeczywistością. Musimy chronić wolność słowa przez wspieranie niezależnych mediów, a nie nakładanie na nie dodatkowych opłat. Nie odnosi się to tylko do Polski”.
Vera Jourova, wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej
“Jako osoba głęboko zatroskana losami Polski, jestem zaniepokojona planami polskich władz, które chcą zdusić wolność mediów. Nazwijmy rzeczy po imieniu: te działania to atak na demokrację i rządy prawa”.
Madeleine Albright, była sekretarz stanu USA – komentuje projekt ustawy o specpodatku od reklam w Polsce
„Polska zajęła pierwsze miejsce [na świecie] w zestawieniu państw autokratyzujących się, z dramatycznym spadkiem wskaźnika liberalnej demokracji o 34 punkty procentowe, a spadek ten jest widoczny od 2015 roku”.
Democracy Report 2021 (projekt V-Dem prowadzony przez Wydział Nauk Politycznych Uniwersytetu w Göteborgu w Szwecji z udziałem 50 naukowców z całego świata)
Marzec 2021
“Pomimo szeregu orzeczeń TSUE oraz polskiego Sądu Najwyższego stwierdzających, że Izba Dyscyplinarna Sądu Najwyższego nie jest sądem, ani mimo środka tymczasowego wydanego przez TSUE 8 kwietnia 2020 r. zawieszającego funkcjonowanie Izby Dyscyplinarnej, instytucja ta kontynuuje swoją działalność. Polscy niezależni i bezstronni sędziowie, będący jednocześnie sędziami Unii Europejskiej, są pozbawiani immunitetu i narażani na zarzuty karne związane z ich orzecznictwem lub wypełnianiem obowiązków wynikających z unijnego prawa”
List do Komisji Europejskiej podpisany przez szefów wszystkich grup politycznych działających w Parlamencie Europejskim, poza skrajnie prawicową Tożsamością i Demokracją oraz Europejskimi Konserwatystami i Reformatorami, w której prym wiedzie PiS. Dodatkowo list podpisał przewodniczący Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (LIBE) Juan Fernando López Aguilar
Kwiecień 2021
“W tegorocznym rankingu wolności mediów według Reporterów bez Granic Polska znalazła się na 64. miejscu, o dwie pozycje niżej niż przed rokiem. Polska od początku rządów PiS spada w rankingu Reporterów bez Granic. Do 2015 roku Polska utrzymywała się w okolicach 20. W 2013 roku była 22., w 2014 roku – 19., a rok później – 18. Potem nastąpiły duże spadki, które Reporterzy bez Granic tłumaczyli m.in. zmianami wprowadzonymi przez obecny obóz rządzący w mediach publicznych. W 2016 roku nasz kraj przesunął się na 47. miejsce, rok później na 54., a w 2018 roku – na 58. W 2019 spadł o jedną pozycję, a w ub.r. o kolejne trzy. Obecnie Polska jest rekordowo nisko w zestawieniu. Spośród krajów Unii Europejskiej na odleglejszych miejscach są jedynie Grecja (70.), Malta (81.), Węgry (92.) i Bułgaria (112.)”.
wirtualnemedia.pl, na podstawie “Rankingu wolności mediów Reporterów bez Granic”
“Dzieje się tak dlatego [agenci CBA przeszukali dom syna Banasia], by zmusić mnie do rezygnacji z funkcji i zmiany wyników niektórych kontroli. To przypomina mi czasy bolszewickie, gdy po ogłoszeniu stanu wojennego, za to, że byłem patriotą i należałem do >Solidarności<, zostałem aresztowany i skazany na 4 lata więzienia. Dzisiaj to samo robi obecna władza. To w czystej postaci państwo policyjne. […] Kto się nie zgadza z obecną władzą, może w każdej chwili liczyć się z zatrzymaniem i represjami”.
Marian Banaś, prezes Najwyższej Izby Kontroli
Maj 2021
“W Polsce – spośród 53 zbadanych państw – występuje największa różnica między pragnieniem demokracji, odczuwanym przez mieszkańców, a rzeczywistością. Tylko 31 proc. Polaków czuje, iż Polska jest państwem demokratycznym. Deficyt podobny do odczuwanego przez Polaków (choć nieco mniejszy) odnotowano również w Nigerii, Wenezueli i na Węgrzech”.
okopress.pl, Indeks Percepcji Demokracji (The Democracy Percepcion Index, DPI), opracowany przez instytut badawczy Latana oraz fundację Alliance of Democracies
Czerwiec 2021
“Wszyscy obywatele muszą wiedzieć, że droga do niedemokratycznych Stanów Zjednoczonych to nie jest jeden etap. To cała seria kroków. [Polska i Węgry] jeszcze 10 lat temu były dobrze funkcjonującymi demokracjami, a stały się w gruncie rzeczy autorytarne”.
Barack Obama, były prezydent USA
Sierpień 2021
“Utrzymujące się odchodzenie rządu polskiego od standardów demokratycznych, czego najnowszym przykładem są wysiłki zmierzające do ograniczenia niezależności mediów i podważenia jednej z największych amerykańskich inwestycji w tym kraju jest niezwykle martwiące. […] Ustawa ta, w połączeniu z odmową Polski odnowienia koncesji dla TVN-u, to kolejny krok w kierunku zagrażającym polskiej demokracji. Nie jest to sposób na przyciągnięcie inwestycji zagranicznych, a na dodatek ograniczy to jeszcze bardziej wolność mediów, o którą Polacy tak długo walczyli”.
Oświadczenie demokratycznych i republikańskich senatorów Stanów Zjednoczonych (Jeanne Shaheen – Przewodnicząca Senackiego Podkomitetu Spraw Zagranicznych do spraw europejskich oraz współpracy regionalnej w zakresie obronności, Dick Durbin – lider większości senackiej oraz senatorowie Chris Murphy, Chris Coons, Ben Cardin – Przewodniczący Komisji Helsińskiej, Jim Risch – szef mniejszości republikańskiej w Senackiej Komisji Spraw Zagranicznych).
“Jesteśmy coraz bardziej zaniepokojeni ciągłymi atakami na wolną prasę, niezależne sądownictwo i rządy prawa w Polsce […] Kongres wzywa polski rząd do zapewnienia ochrony wolnych, niezależnych mediów, jak również amerykańskich inwestycji w Polsce”.
Oświadczenie członków amerykańskiej Izby Reprezentantów (podpisali m.in. przewodniczący komisji spraw zagranicznych Izby Reprezentantów Gregory W. Meeks z Partii Demokratycznej oraz wpływowy republikański kongresmen Michael McCaul)
“Europejska Rada Wydawców (EPC) i jej członkowie są bardzo zaniepokojeni zagrożeniem dla ciągłości wolności i pluralizmu mediów oraz wiarygodności reguł gry w Polsce, które są istotne dla inwestorów i profesjonalistów medialnych”.
Oświadczenie Europejskiej Rady Wydawców (EPC)
„To, jak pospiesznie sfabrykowana zmiana w prawie medialnym, tym razem mająca na celu konkretny kanał telewizyjny, została w bezwzględny sposób przeforsowana na specjalnej sesji parlamentarnej z kontrowersyjnymi procedurami głosowania i marginalną większością, podsyca najgorsze obawy. To kolejny przykład wielokierunkowych ataków na niezależne media w Polsce”.
Christian Van Thillo, Przewodniczący Europejskiej Rady Wydawców (EPC)
Październik 2021
“W imieniu UNICEF Polska wyrażam zdecydowany sprzeciw wobec działań polskich władz w stosunku do dzieci, które wraz z rodzinami przekroczyły granicę polsko-białoruską i znalazły się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Doniesienia medialne, nagrania i zdjęcia niezbicie wskazują, że dzieci wraz z rodzinami, które już znalazły się na terytorium naszego państwa, są z niego przy użyciu siły przepychane lub wywożone na granicę polsko-białoruską i tam pozostawiane bez jakiejkolwiek pomocy i wsparcia”.
List Marka Krupińskiego, dyrektora generalnego UNICEF Polska do premiera Mateusza Morawieckiego
“To rewolucja prawna. […] Żaden sąd krajowy nie zrobił dotąd tak dużego kroku w kierunku prawnego wyjścia z UE”.
René Repasi, profesor prawa międzynarodowego i europejskiego na Uniwersytecie Erazma w Rotterdamie o wyroku TK ws. “wyższości” polskiego prawa nad europejskim
“Wyrok w Polsce nie może pozostać bez konsekwencji. Prymat prawa unijnego musi być bezsporny. Jego naruszenie oznacza zakwestionowanie jednej z fundamentalnych zasad naszej Unii”.
David Sassoli, przewodniczący Parlamentu Europejskiego
“Trybunał Konstytucyjny nie wydaje już wyroków, które godziłyby w rząd. Jego członkowie w większości zostali wybrali przez rządzącą partię. Sędziów innych sądów, którzy są nieposłuszni, represjonuje się za pomocą nielegalnej Izby Dyscyplinarnej, próbuje ich wyrzucić z zawodu. To jest praworządność?”
Katarina Barley, wiceprzewodnicząca Parlamentu Europejskiego
Listopad 2021
“Polityczni przywódcy na Węgrzech i w Polsce, będący amerykańskimi sojusznikami i członkami Unii Europejskiej, przez ostatnią dekadę prowadzili politykę zmierzającą do osłabienia demokracji i rządów prawa”.
Komunikat Komisji Helsińskiej przy Kongresie USA
“Jako przyjaciele i sojusznicy musimy kłaść nacisk na to, by utrzymać nasze dobre relacje [z Polską i Węgrami]. Niestety, jesteśmy świadkami pogorszenia się demokracji w obydwu krajach”.
Ben Cardin, przewodniczący Komisji Helsińskiej przy Kongresie USA
“Nie wiemy, czy w przypadku Polski będzie obowiązywać w przyszłości europejski nakaz aresztowania. (…) Nie jest moją intencją osłabianie NATO, ale jeśli Polska będzie dalej iść tą ścieżką, musimy ocenić, czy nasze siły zbrojne są w odpowiednim miejscu”.
Heather A. Conley, wiceprzewodnicząca Center for Strategic and International Studies (CSIS), wystąpienie w Kongresie USA
“Obydwa kraje [Węgry i Polska] są na autorytarnej ścieżce. Napisały na nowo zasady demokratyczne i reguły obowiązujące w państwie, w których zwycięzca bierze wszystko”.
Dalibor Rohac, American Enterprise Institute, wystąpienie w Kongresie USA
Grudzień 2021
“TVP zostało przekształcone w rządowe media propagandowe, a media prywatne są narażone na presję podatkową, handlową i ustawodawczą, co widać w ‘repolonizacji’ mediów w Polsce, która do tej pory obejmowała proponowany podatek od dochodów z reklam, przejęcie mediów lokalnych przez spółkę kontrolowaną przez państwo oraz proponowaną regulację polityczną mediów społecznościowych”.
Raport “Światowy Indeks Wolności Prasy” za 2021 r.
Styczeń 2022
“Sławomir Sierakowski: – Czy mam rozumieć, że według wyników pańskich badań my tu w Polsce mamy faszystowskie rządy?
Prof. Jason Stanley, amerykański filozof z Uniwersytetu Yale: – Macie faszystowską partię i faszystowskiego przywódcę. Otwarta zostaje kwestia, do jakiego stopnia te siły zdołały zmienić polskie społeczeństwo, podważyć zasady demokracji i przejąć wymiar sprawiedliwości, obsadzając go lojalistami jednej konkretnej partii. Krótko mówiąc, odpowiedź na pana pytanie brzmi: tak.
Dlaczego zdecydował się pan użyć pojęcia „faszyzm”, skoro wszyscy dookoła dyskutują raczej o populizmie?
– Bo to słowo wypacza rzeczywistość i to w bardzo problematyczny sposób. To jest próba przekonania ludzi, że „to nie jest kwestia lewicy czy prawicy”, na zasadzie: przecież każdy może powiedzieć, że jesteśmy „my kontra oni”, każdy może przeciwstawiać ludzi elitom. W ten sposób relatywizuje się to niebezpieczne zjawisko. Dlatego między innymi faszyzm jest tak niebezpieczny”.
Wywiad w tygodniku “Polityka”, 3.01.2022
Maj 2022
„Po przekształceniu mediów publicznych [w Polsce] w narzędzia propagandy rząd zwielokrotnił swoje próby, żeby zmienić linię redakcyjną prywatnych mediów i kontrolować informacje dotyczące wrażliwych tematów”.
Reporterzy bez Granic, Ranking wolności mediów na świecie, maj 2022 r.
Czerwiec 2022
“Mając na uwadze kumulację środków podjętych przez władze, wydaje się, że można je scharakteryzować jako strategię mającą na celu zastraszenie (lub nawet uciszenie) skarżącego w związku z poglądami, które wyrażał w obronie praworządność i niezawisłość sądownictwa. Trybunał uważa, że środki te miały niewątpliwie „efekt mrożący” w tym sensie, że musiały zniechęcić nie tylko skarżącego, ale także innych sędziów do udziału w debacie publicznej na temat reform i niezależności sądownictwa”.
Uzasadnienie wyroku ETPCz w procesie sędziego Waldemara Żurka przeciwko Polsce
Wrzesień 2022
“W Polsce Trybunał Konstytucyjny działa od 2016 roku na podstawie złamania konstytucji. Jeżeli w jakimś kraju wskutek szeregu interwencji przestał istnieć niezależny wymiar sprawiedliwości, niedopuszczalne jest wydanie (kogoś do tego kraju) na podstawie europejskiego nakazu aresztowania. Należy zaznaczyć, że w UE będącej wspólnotą prawa kluczowe elementy praworządności nie mogą być kwestionowane. Należy do nich także niezawisłość sędziów”.
Christoph Grabenwarter, prezes Trybunału Konstytucyjnego Austrii (Verfassungsgerichtshof VfGH), “Sueddeutsche Zeitung”
Listopad 2022
“Członkowie polskiego rządu i przedstawiciele partii kontrolują bezpośrednio lub pośrednio główne stanowiska w tym systemie. Dane pozyskane przez narzędzia podsłuchowe zostały wykorzystane do kampanii oszczerstw przeciwko krytykom rządu, opozycji, prowadzonej przez media kontrolowane przez państwo. Wszelkie bezpieczniki zostały wyeliminowane, rząd ma pełną kontrolę”.
Wstępny raport Komisji śledczej Parlamentu Europejskiego ds. Pegasusa i innych programów szpiegujących (PEGA)
“Obecność w składzie Trybunału Konstytucyjnego nieprawidłowo powołanych sędziów powoduje, że cały polski Sąd Konstytucyjny został niejako >>zainfekowany<< bezprawnością, a zatem utracił w sensie materialnym zdolność do zgodnego z prawem orzekania. […] Należy bowiem wskazać, że w Trybunale Konstytucyjnym pojawiły się osoby powołane na stanowisko sędziego ze złamaniem przepisów Konstytucji RP”.
Uzasadnienie wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego za dn. 16.11.2022 r. ws. skargi kasacyjnej Kancelarii Sejmu (o ujawnienie list poparcia kandydatów do KRS)
Marzec 2023
“Żałujemy, że po stosunkowo spokojnym roku dla wolności prasy w Polsce, roku poświęconym wspieraniu przez Polskę ukraińskiej demokracji przeciwko rosyjskiej agresji polskie władze ponownie kwestionują prawo do informacji”.
Oświadczenie organizacji Reporterzy bez Granic (RSF)
Kwiecień 2023
“Między 2014 a 2021 rokiem Indeks Samorządności spadł o 17 p. procentowych (z 74% do 57%). Jest to zmiana znacząca, zmiana, którą widzą i która niepokoi ekspertów i środowiska samorządowe”.
Indeks Samorządności 2023, Fundacja Batorego
Wrzesień 2023
„Komisja Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy uznaje, że polskie wybory parlamentarne w 2019 r. nie zostały przeprowadzone w sposób uczciwy, bo wobec opozycji podczas kampanii wyborczej stosowany był Pegasus. (…) Szpiegowanie polityków, dziennikarzy i obrońców praw człowieka w celach czysto politycznych jest wyraźnie sprzeczne z wartościami Rady Europy, prawami człowieka, praworządnością i zasadami demokracji. (…) Prowadzi to nie tylko do efektu mrożącego wobec korzystania z praw podstawowych przez podmioty społeczeństwa obywatelskiego, lecz także wpływa na istotę i integralność procesów wyborczych i debaty publicznej”.
Projekt raportu Komisji Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy ws. nielegalnego użycia programów szpiegujących w państwach UE
